‘n Onlangse uitbraak van kommandowurms het groot dele van Suid-Afrika geraak, met veral boere in Mpumalanga, Gauteng en KwaZulu-Natal wat swaar getref is. Hierdie uitbreking, beskryf as die tweede grootste in drie dekades, het ernstige gevolge vir landbouproduksie en plaaslike ekonomieë.

Hierdie artikel ondersoek die skade wat kommandowurms aanrig aan mielies en ander gewasse, die breër impak op boerderye, die wurms se lewensiklus, en doeltreffende beheer- en voorkomingsmaatreëls.

Skade aan mielies en ander gewasse

Kommandowurms, ook bekend as die Afrika-leërwurm, is veral ‘n bedreiging vir grasspesies en aangeplante weiding.

Volgens dr Gerhard Verdoorn, direkteur van die Griffon Gifinligtingsentrum, hou hierdie wurms die grootste gevaar in vir graslande en weiding, eerder as vir gewasse soos mielies.

Hy merk op: “Die wurm sal nie sommer gewasse aanval nie.”

Nietemin, in gevalle van ernstige besmetting en beperkte voedselbronne, kan hulle oorbeweeg na gewasse soos mielies, wat lei tot verminderde opbrengste en ekonomiese verliese vir boere.

Impak op boerderye

Die uitbreking het ‘n wye geografiese gebied beïnvloed, met besmettings wat strek vanaf Pretoria, deur Lydenburg en Carolina, tot in die suidelike dele van Mpumalanga en KwaZulu-Natal, so ver suid as Kokstad.

Hierdie wydverspreide voorkoms het boere gedwing om vinnig op te tree om verdere skade te voorkom. In die Middelburg-omgewing is kolonies van die wurms opgemerk op die Stoffbergpad, Rondebosch, en die Loskopdampad.

Die ekonomiese impak op boerderye is beduidend. Verliese aan weiding dwing boere om alternatiewe voer te koop, wat produksiekoste verhoog. Verder kan die koste van chemiese beheermaatreëls en arbeid om die besmetting te beheer, geldelike druk op boere plaas.

Die lewensiklus van die kommandowurm

Die kommandowurm se lewensiklus begin wanneer volwasse motte eiers op grasblare of ander plante lê. Hierdie eiers broei uit in larwes, wat die kommandowurms is wat skade aanrig deur plante te vreet. Die wurms vorm dan papies in die grond watontwikkel tot volwasse motte, wat die siklus herhaal. Dr Verdoorn verduidelik: “As die reënval só aanhou, dan is dit moontlik dat daar in die derde week van Maart ’n tweede uitbraak kan wees.” Dit beklemtoon die belangrikheid van tydige en doeltreffende beheermaatreëls om verdere uitbrekings te voorkom.

Beheer- en voorkomingsmaatreëls

Monitering en vroeë opsporing

Vroeë opsporing is noodsaaklik om die verspreiding van kommandowurms te beheer. Boere word aangeraai om hulle lande gereeld te inspekteer vir tekens van besmetting, soos kaalgevrete kolle in weiding of die teenwoordigheid van die wurms self. Die Banke Boere-unie het boere gemaan om hulle lande dop te hou vir hierdie inheemse wurm, veral in gebiede waar besmettings reeds aangemeld is.

Chemiese beheer

Indien ‘n besmetting bevestig word, is chemiese beheer een van die mees doeltreffende metodes. Dr Verdoorn beveel die gebruik van sipermetrien aan, ‘n sintetiese piretroïed-insekdoder wat dodelik is vir kommandowurms. Hy verduidelik: “200ml sipermetrien per hektaar kan gespuit word om van die wurms ontslae te raak.” Dit is belangrik om die etiketinstruksies noukeurig te volg en te verseker dat die regte formulering gebruik word. Sipermetrien is ook omgewingsvriendelik en onskadelik vir voëls, ander diere en waterbronne.

Fisiese beheer

In gevalle waar chemiese beheer nie onmiddellik beskikbaar is nie, kan fisiese metodes toegepas word. Dit sluit in die skep van slote of vore rondom besmette gebiede om die beweging van die wurms te beperk. Dr Verdoorn stel voor: “Indien jy ’n kolonie wurms op die grondpad sien beweeg, kan jy vooruit met ’n ploeg ’n voor grawe waarin die wurms sal beland, dan is dit makliker om hulle te spuit en weer toe te gooi.”

Gemeenskapsamewerking

Samewerking tussen boere, plaaslike owerhede en landbou-organisasies is van kardinale belang om die uitbreking doeltreffend te bestuur. In Middelburg het die Steve Tshwete Munisipaliteit vinnig opgetree deur besmette gebiede met gif te behandel, wat die verspreiding van die wurms help beperk het. Boere word ook aangemoedig om enige waarneming van kommandowurms aan te meld en hulp te soek by kundiges soos dr Verdoorn vir raad oor die korrekte uitkenning en beheer van die plaag.

Voorkoming van toekomstige uitbrake

Om toekomstige uitbrekings te voorkom, is dit belangrik om ‘n geïntegreerde plaagbestuursbenadering te volg. Dit sluit in:

• Gereelde monitering: Deurlopende inspeksie van lande en weiding om vroeë tekens van besmetting op te spoor.
• Behoorlike weidingsbestuur: Vermy oorbeweiding en handhaaf gesonde graslande om die risiko van besmetting te verminder.
• Biologiese beheer: Aanmoediging van natuurlike vyande van kommandowurms, soos roofinsekte en voëls, deur habitatte te skep wat hulle lok.
• Opleiding en bewustheid: Verskaf opleiding aan boere oor die uitkenning van kommandowurms en doeltreffende beheermaatreëls.

Die onlangse uitbreking van kommandowurms in Suid-Afrika het ‘n beduidende impak veral op boere in Mpumalanga, Gauteng en KwaZulu-Natal. Die beheer van die wurms vereis ‘n samewerkende benadering wat monitering, chemiese en fisiese beheermetodes insluit. Deur doeltreffende weidingsbestuur en biologiese beheer kan toekomstige uitbrekings voorkom of geminimaliseer word, wat die boere se oeste teen verdere verliese sal beskerm.