Die jaar staan einde se kant toe en die Desembervakansie met luilekker dae langs die Wes-Kaapse kus lê vir derduisende besoekers uit die binneland voor.

Maar vanjaar word besoekers aan strande tussen Yzerfontein en Plettenbergbaai aan die Wes-Kaapse kus nie teen bloublasies, sonbrand en haaie gewaarsku nie, maar teen robbe.

Dit volg nadat en minste 24 Kaapse pelsrobbe met hondsdolheid sedert Mei vanjaar aangemeld is. Die eerste geval van hondsdolheid onder die pelsrobbe is in Mei vanjaar bevestig nadat ‘n hond wat op ‘n strand deur ‘n rob gebyt is, positief vir hondsdolheid getoets het. Nog 14 gevalle wat sedert Augustus 2022 voorgekom het, is deur retrospektiewe diagnoses bevestig.

Dit word nou aanvaar dat die virus nou endemies onder die pelsrobbe is. Dit is ‘n kopseer vir owerhede, want dit is prakties onmoontlik om al twee miljoen robbe wat aan die Suid-Afrikaanse kus voorkom in te ent. Om doeltreffend te wees, moet elke rob ten minste twee inentings en gereelde opvolginentings ontvang.

Al genade is dat strandgangers enige kontak met die robbe vermy. Plettenbergbaai se Bitou-munisipaliteit het intussen ook ‘n voorsorgmaatreël ingestel dat alle honde op strande voortaan aan ‘n leiband moet wees om die honde van robbe af weg te hou.

Simptome

Strandgangers word ook gewaarsku om weg te bly van robbe af, veral indien die dier vreemde gedrag vertoon. Die simptome is uiteenlopend, en kan die volgende insluit: Uiterlike simptome is ‘n bek wat erg kwyl, die dier sukkel om te sluk, hou aan geluide maak, kan stuiptrekkings kry of verlamming kan intree. Die dier kan ook of geen respons toon nie, of aggressief optree. Wees ook uiters bedag daarop dat besmette diere soms hulle vrees vir mense verloor en misleidend vriendelik kan optree.

Wanneer enige van hierdie simptome by robbe, of enige ander diere op die strand opmerk wat dieselfde tekens toon, moet dit onmiddellik by die polisie, ‘n dieregesondheidsinstansie of ‘n veearts aangemeld word. Moenie die dier probeer hanteer nie.

Bly weg! Hou op swem, duik of waarmee jy ook al besig was, en beweeg weg van die water en die strand. Enigiemand wat vir jou ‘n fooitjie vra om saam met ‘n rob afgeneem te word of om ‘n rob te voer, kan in hegtenis geneem word.

Oordrag van die virus

Hondsdolheid word oorgedra wanneer ‘n hondsdol dier jou byt of krap of lek. besmetting lei gewoonlik tot die dood.

“Die hondsdolheidvirus word oorgedra deur die besmette dier se speeksel in ‘n wond waar jy gebyt of gekrap is, of deur die membraan van die oë, neus of mond,” verduidelik dr Gininda Msiza, hoof van die Wes-Kaapse Veeartsenykundige dienste. “Hondsdolheid tas die sentrale senuweestelsel in die brein en rugmurg aan. Dit word ook oorgedra deur direkte kontak met die brein- of senuweestelsel van ‘n besmette dier. Gewoonlik kry ‘n mens dit wanneer jy deur ‘n hondsdol dier gebyt word.”

Indien dit gebeur, moet die wond ten minste 15 minute lank deeglik met seep en water gewas word. Behandel die wond met etanol of enige ander antiseptiese middel om sekondêre infeksie te voorkom. Kry onmiddellik mediese hulp kry sodat jy teen hondsdolheid ingeënt kan word en behandeling plaasvind om te voorkom dat die virus ontwikkel.

Sonder mediese sorg gaan die virus die brein aantas en die dood intree. As die simptome, wat ooreenstem met die van besmette diere, eers intree, is dit te laat en die persoon kan nie gered word nie. Daarom is dit noodsaaklik om aanraking met diere wat besmet kan wees te voorkom en onmiddellik behandeling te ontvang indien wel.

Inenting

Dit is ook belangrik om te sorg dat jou huisdiere teen hondsdolheid ingeënt word. Die eerste inenting vind plaas. Die Wes-Kaapse veeartsenykundige dienste ent jaarliks meer as 400 000 katte en honde teen hondsdolheid in.

Vrydag 28 September was Wêreld-hondsdolheiddag en het in die Wes-Kaap die tweede Jaarlikse Provinsiale Veeartesnyweek ingelui met die tema ‘Breek die grense van hondsdolheid’. Die fokus van die dag is om hondsdolheid wêreldwyd hok te slaan.

Volgens dr Ilse Trautmann, adjunk-direkteur-generaal van Landbou navorsing en regulatoriese dienste, wat veeartsenykundige dienste insluit, is die program om hondsdolheid te beheer, vereis die tema dat verskillende instansies nuwe strategieë vind om die gesondheid van mens, dier en die omgewing aan te spreek.

“Ons kan geografiese, sosio-ekonomiese en opvoedkundige grense oorsteek en oral bewusmaking, toegang tot mediese sorge en inenting bewerkstelling. Saam kan  ons hondsdolheid keer sodat dit nie meer ‘n bedreiging vir mense en diere inhou nie.”

Dr Ivan Meyer, Wes-Kaapse minister van Landbou, sê sy departement ent jaarliks meer as 400 000 katte en honde in die provinsie in.

“Bewusmaking van die siekte, van hoe die virus versprei en watter gevolge dit inhou, die simptome en behandeling nadat ‘n hondsdol dier jou gebyt het, is baie belangrik.”

99,9% dodelik, maar 100% voorkombaar

Hondsdolheid is 99,9% dodelik wanneer die kliniese simptome sigbaar raak, Maar dit is ook 100% voorkombaar. Naas robbe, word jakkalse, vosse, meerkatte en muishonde aangetas.

Hoewel dit landwyd voorkom, kom hondsdolheid onder honde veral in die oostelike dele van die land in Limpopo, Mpumalanga, KwaZulu-Natal en die Oos-Kaap en op die grense van die Oos-Vrystaat op die grens met Lesotho voor.

Omdat troeteldiere dikwels saam met hulle eienaars tussen die provinsies beweeg, is dit egter moontlik dat hondsdolheid ook na ander dele van die land kan versprei indien die troeteldiere nie ingeënt is nie of reeds die virus onder lede het.

Inenting sorg dat jy, jou gesin en jou troeteldiere, maar ook die breër gemeenskap, teen die gevreesde siekte beskerm word.

Lees ook:

Ackerman, B. (2024) ‘n Studie wys ander voordele van hondsdolheidsinenting uit. ProAgri.co.za

https://proagri.co.za/n-studie-wys-ander-voordele-van-hondsdolheidsinenting-uit/

Steyn, T. (2024) Namibia: Rabies in kudu on the rise again. ProAgri.co.za

https://proagri.co.za/namibia-rabies-in-kudu-on-the-rise-again/