Aartappel SA se Transformasiesimposium het vanjaar weer aartappelboere van heinde en ver genooi om te luister na die sake wat hulle op die hart lê. Belangrike rolspelers soos die Aartappelsertifiseringsdiens (Potato Certification Service), die Landbounavorsingsraad, saadverskaffers en verskeie borge het ook die geleentheid bygewoon.

Bemarking, navorsing, inligting en transformasie; dit is die vier bene wat Aartappel SA uitgelig het. Die hooffokus was egter op transformasie en hoe nuwe-eraboere geïdentifiseer word, opgelei en ondersteun word om suksesvolle kommersiële boere te wees.

Joylene Isaacs, voorsitter van die Landbounavorsingsraad (LNR)  was die hoofspreker. Sy het kernvrae uitgelig oor wat werklik benodig word om die vooruitgang van nuwe boere bevorder. “In landbou is ons baie lief vir tegnies praat, maar die foute wat ons maak is alles maatskaplik,” verduidelik sy. “Ons het miskien al die tegniese vaardighede in hierdie vertrek, maar die vraag is hoe, saam met wie, waarom en hoekom. Ons moet hierdie vrae ernstig toepas.”

Die ernstige, praktiese sake wat volgens Joylene alle boere op verskillende vlakke raak, is:

Grond en ruimte

‘n Mens kan tog nie boer sonder toegang tot ‘n land of ruimte waar jou boerdery kan grondvat nie. Daarmee saam loop die geldelike impak van grond huur of koop, asook die tipe grond en hoe die ruimte ten volle benut kan word.

Water en besproeiing

Elke boer weet hy kan nie net op reën staatmaak nie. Hoeveel gaan dit die nuwe boer kos om besproeiing aan te lê, en watter tipe? Hoeveel water word per gewas per seisoen benodig? Is daar watertoevoer tot by die lande? Boere moet ook bewus wees van die waterbeleid in Suid-Afrika.

Inligting oor produksie

Boere moet inligting uitsoek en nie skaam wees om vir alternatiewe raad of inligting te vra wanneer hulle nie oortuig is die raad gaan vir hulle ondernemings werk nie. Op dié manier kan die boer sy netwerk benut en inligting van betroubare bronne verkry. Daar is ook organisasies wat inligting aan mense verskaf, soms gratis of teen ‘n koste.

Markte en bemarking

‘n Boer plant nie net sy gewasse en verkoop dit nie. Nee, hy moet ook sy mark verstaan. Dit sluit in wat sy mededingende voordeel is, wie sy mededingers is, wie sy produk koop en hoe die produk verbeter kan word. Hoe dit bemark word is ook ‘n element om te bestudeer.

Navorsing en toegang tot inligting deur tegnologie

Dit is noodsaaklik om toegang tot inligting te hê. Tegnologie is ‘n hulpbron wat baie boere hiermee kan help. Maar die term ‘tegnologie’ strek verder as net die nuwe toep op ‘n slimfoon. Dit sluit ook tegnologie soos alternatiewe energie en hulpmiddels soos ‘n hommeltuie in – alles toerusting wat die boer sy take kan help verrig.

Belangrike inligting waartoe boere ook toegang moet hê, is finansiële leiding oor belasting of testamente.

Die agenda van Aartappel SA is uitgelê deur Nomvula Xaba, Aartappel SA se transformasiebestuurder. Sy het verduidelik dat ondernemingsontwikkeling ‘n ernstige rol speel in die pad na transformasie in die aartappelbedryf.

“Fondse is beperk, so ons identifiseer boere saam met wie ons ‘n ontwikkelingspad van vier jaar kan loop. Ons voorsien saad en help met besigheidsleiding,” sê sy. Aartappel SA maak seker dat grondontleding plaasvind sodat elke boer weet wat in die grond aangaan voordat hy begin plant. Hulle leer ook hoe wisselbou in verskillende gebiede werk en watter gewasse om daarvoor te gebruik.

In die tweede jaar kom die eerste van die oefenwiele af en boere moet meer selfstandig kan wees. Daar word ook vir boere mentors aangewys wat hulle kan bystaan wanneer hulle dit nodig kry.

Dertien hektaar is die kleinste oppervlakte waarop aartappels winsgewend verbou kan word, maar dit is nie genoeg om wisselbou op toe te pas nie. Daarom is die sleutel tot suksesvolle kommersiële boerdery om toegang tot genoeg grond te hê waar aartappels tot vier keer met ander gewasse afgewissel kan word. Aartappel SA het dus bevind die beste strategie om die mees suksesvolle aartappelboere te kweek, is om ‘n kleiner aantal boere met genoeg ruimte en goeie watertoegang te voorsien.

Vir meer inligting oor Aartappel SA, besoek hul webtuiste by www.potatoes.co.za