deur Tisha Steyn

De Fynne Kwekery is ՚n groothandelkwekery van fynbos, landbougewasse en vrugtebome in die Paarlomgewing. Mede-eienaar Jacky Goliath is ՚n bekende in die plantwêreld sedert sy met die draai van die eeu saam met ՚n kollega en vennoot ՚n kwekery in ՚n agterplaas begin het.

Die onderneming het vinnig gegroei totdat hulle vandag ՚n kwekery van so vyf hektaar op ՚n plaas van 22 hektaar bedryf. Naas proteaspesies as tuinplante, kweek hulle ook op kontrak landbougewasse en vrugtebome vir landbou-ondernemings en navorsingsinstansies.

Jacky het in Abbotsdale in die Swartland grootgeword en haar liefde vir plante het begin toe sy as dogtertjie in die huistuin handjie bygesit het. Nadat sy ՚n diploma in Tuinboukunde aan die Cape Peninsula University of Technology (CPUT) verwerf het, het sy in die Landbounavorsingsraad se fynboskwekery gewerk. Later het sy ook ՚n graad in Tuinbou by Unisa verwerf.

In 2001 het sy en Elton Jeftas, haar vennoot, besef daar bestaan ՚n geleentheid om hulle vaardighede en kundigheid ook na-ure te gebruik om ՚n ekstra inkomste te skep.

Hulle het ՚n kwekery met 1 000 fynbosplante van net drie fynbosspesies, naamlik Coleonema, Phylica en Cyclopia, in Elton se agterplaas begin. Streng waterbeperkings het hulle laat besluit om op droogtebestande inheemse tuinplante te fokus, en sommer uit die staanspoor het die kwekery gedy.

• 

• 

• 

Kort voor lank moes hulle ՚n groter perseel vind en in 2004 het hulle ՚n erf van ՚n halwe hektaar in die buitewyke van Kylemore gehuur. Hier het hulle met die hulp van twee helpers 20 000 plante van steggies gekweek.

Toe die water opnuut te min raak, het hulle ՚n erf van 1,5 hektaar in Simondium gehuur.

Hulle het gou besef die kwekery gaan vinniger uitbrei as hulle nie net fynbos vir tuinbou kweek nie, want die plante neem minstens ՚n jaar om markgereed te raak, wat hulle kontantvloei aan bande gelê het. Toe begin hulle plante op ՚n kontrakbasis vir die landbousektor kweek.

Die kwekery het sowat 600 000 plante, wat fynbos soos protea, leucospermum, leucadendron, erika en boegoe insluit, asook vrugtebome, navorsingsmateriaal en landbougewasse.

In 2008 het Jacky uit haar pos bedank om haar voltyds aan die kwekery toe te wy.

In 2013 het hulle 22 ha in die Paarlgebied bekom en vandag bied die groot kommersiële kwekery werksgeleenthede vir 38 voltydse en 15 deeltydse werkers.

• 

• 

Namate markneigings verander het, het De Fynne ՚n spesialis-kwekery geword wat plante onder kontrak vir die tuinbou, navorsingsinstansies en landbousektor kweek. Hulle het ook voortgegaan met die sowat 15 ha pruimboorde wat reeds op die grond was. Die pruime word na Europa en Asië uitgevoer.

Die sukses van die kwekery kan gemeet word aan hulle kliënte, wat nie net grootmaataankopers insluit nie, maar ook kommersiële plase, wynplase, landskapontwerpers en navorsingsinstansies. Hulle landboubedrywighede is onlangs uitgebrei deur die plant van vrugtebome in sakkies vir verskaffing aan die kommersiële landbousektor.

De Fynne se bestaansrede is om op ՚n volhoubare wyse inheemse plante van hoë standaard aan die kwekery-, handel, landskap- en landbougemeenskappe te lewer. Hulle deel graag hulle ondervinding en vaardighede in die kweek van plante, en stel hulle omvangryke infrastruktuur beskikbaar as ՚n kontrakkweker van nismarkplante.

“Ons is ՚n passievolle en kundige span met ՚n goed-toegeruste infrastruktuur en indrukwekkende rekord, wat uiters bekwaam is om fynbos- of landbougewasse te kweek,” sê sy.

“Ons afsetgebied is wyd en ons lewer ornamentele en landbougewasse in die Wes-Kaap vir groot kwekerye soos Stodels, Builder’s Warehouse en Cape Garden Centres, asook landskapsargitekte wat groot tuine uitlê. Woolworths versprei ons plantprodukte landwyd.”

• 

• 

Hulle verskaf ook vrugtebome vir die kommersiële landbousektor, kontrakkweek en -plantmateriaal van nuwe genetika of om bestaande plante aan te vul.

Toe hulle die plaas in 2013 bekom het, was daar sowat 15 ha pruimbome. “Ons het per ongeluk vrugteboere By De Fynne word die plante onder net en in die oopte gekweek. De Fynne Kwekery se plante word landwyd deur Woolworths versprei. geword,” sê sy. Die kwekery het Global Gap en Siza-akkreditasie en Farming for the Future van Woolworths. Die vrugte wat deur Franschhoek Verpakking verpak word, word na Europa en Asië uitgevoer.

Jacky het drie hondekinders en hulle woon op die perseel. “Dis moeilik om af te skakel as ՚n mens op dieselfde perseel woon en werk, maar saans as ek vyf-, sesuur van die kwekery af by die huis kom, gaan stap ek met my honde.”

As besturende direkteur is Jacky verantwoordelik vir die daaglikse bestuur van die kwekery, insluitend menslikehulpbronbestuur, produksie, veiligheid en finansies. Elton help met die finansies, vrugteproduksie en die strategiese beplanning.

Werkskepping was nog altyd vir hulle belangrik en vandag het hulle 38 voltydse personeellede en nog 15 ekstras wat gedurende piektye kom hand bysit.

• 

• 

Die grootste uitdaging was om deur die jare te sorg dat die kwekery volhoubaar bly en dat die werksmense gemotiveer en gefokus bly. “Ek en Elton en ons werkers is ՚n span en ons moet dieselfde siening hê en in dieselfde rigting trek. Veral met Covid-19 en die ekonomiese druk wat daarmee gepaard gegaan het, was dit nie aldag maklik nie.

“In ՚n landelike bedryf wat baie mansgedrewe is, is dit ook moeilik om veral as vrou van kleur staande te bly.”

Volgens Jacky is haar ma, Yvonne Goliath, haar grootste inspirasie en mentor. “Sy het nie maklik grootgeword nie, maar sy is ՚n kalm, persoon met groot deursettingsvermoë en ՚n groot hart wat altyd ՚n ander se belange voor haar eie stel.”

Die toekennings het nie weggebly nie. In 2012 is sy aangewys as die nasionale wenner in die kommersiële afdeling in die Departement van Landbou, Bosbou en Visserye se Vroueontrepreneur van die Jaar-kompetisie. Dieselfde jaar is sy deur die Landbouskrywers van Suid-Afrika aangewys as die jaar se Nuwe Toetreder tot Kommersiële Landbou. Ander toekennings was onder meer as Nuwe Boer van die Jaar (2012), beste kleinsakeonderneming (2013), en sy het in 2014 selfs ՚n toekenning ontvang as die Invloedrykste Vrou in Landbou (Besigheid en Landbou) in die Weskaap en die SuiderAfrikastreek. In 2019 het sy opnuut erkenning geniet as die Invloedrykste Vrou in Landbou in die land.

• 

• 

Kontak Jacky Goliath by jacky@defynne.co.za.