Suid-Afrikaners het rede tot kommer oor die stand van damme en moet te alle tye probeer om water te bespaar. Hierdie week het die Suid-Afrikaanse Weerdiens vir die eerste keer gesê dat bo-normale reënval vir die tydperk November tot Januarie verwag kan word. Dit kan die stand van Suid-Afrika se damme drasties verbeter, maar vir nou lyk die prentjie baie sleg.

Die gemiddelde damvlakke is met 0,5% laer teenoor verlede week en staan nou op 47,9%. Verlede jaar dieselfde tyd het die gemiddelde damvlak op 64,6% gestaan. Die departement monitor 211 damme weekliks. Op 7 November was 21 damme onder 10%, 64 damme onder 40% en 5 damme bo 100%.

Damme en stelsels

Die Vaalrivier-stelsel:

Daar is 14 damme wat hoofsaaklik Gauteng, Sasol en Eskom dien en hierdie damme het met 0,1% afgeneem en staan op 49%. Dit is die vierde week wat die stelsel onder 50% gedurende die droogte is. Die stelsel was 66,9% vol verlede jaar.

Die Katsedam staan op 37,9% en is 0,5% laer as verlede week. Die Vaaldam het met 0,2% week-vir-week afgeneem en staan op 26,2%. Die Sterkfonteindam het met 0,3% verhoog en staan op 91,8%. Die Grootdraaidam is op 66,5% en het met 0,8% afgeneem. Waterbeperkings van 15% vir stedelike gebiede en 20% vir besproeiing bly in plek.

Om die Vaaldam te beskerm teen ‘n minimum vlak van 25% het die departement op 7 November die Sterkfonteindam se sluise oopgemaak om water na die Vaaldam te stuur. Die hoeveelheid water wat vrygestel sal word, word ook verhoog van 180 tot 203 miljoen m^3. Dit sal die Sterkfonteindam met 7,8% laat val.

Vanaf 2 November 2016 was daar ‘n merkbare verbetering met die bereiking van die teiken van 15% vermindering in waterverbruik, die groter Pretoria bereik 14,8% net soos Mogale City, Govan Mbeki, Rustenburg, Merafong, Victor Kanye en Ngwathe. Johannesburg het net 9,7% behaal.

Algoa-stelsel:

Vyf damme dien Nelson Mandelabaai. Hierdie week was daar ‘n 1% afname en staan die stelsel op 67,3%. Verlede jaar hierdie tyd was die stelsel op 100%.

Amathole-stelsel:

Ses damme dien die Buffalo City Metropolitaanse Munisipaliteit. Hierdie week was daar ‘n 0,1% verhoging en staan die stelsel op 77%. Verlede jaar hierdie tyd was die stelsel op 99,7%.

Kaapstad damstelsel:

Ses damme dien hoofsaaklik die groter Kaapstad. Hierdie week was daar ‘n afname van 1,2% en staan dit op 58,7%. Die stelsel was op 69,7% dieselfde tyd verlede jaar. Die Voelvleidam het 0,5% gesak en is tans op 69,1%. Die Clanwilliamdam is met 2,7% laer en is tans op 95%.

Die 20% waterbeperkings vir huishoudelike- en landbougebruik is in plek vir die Kaapstad-stelsel.

Umgeni damstelsel:

Vyf damme dien hoofsaaklik eThekwini en Msunduzi. Die week is die stelsel met 0,2% op en staan op 44,3%. Verlede jaar hierdie tyd was die stelsel op 64,2%. Hazelmere is op 68,5% en het met 1,1% verhoog. Die Nageldam staan op 69,4%. By die Midmardam is daar ‘n verhoging van 0,7% en hy staan nou op 48,6%.

Beperkings van 15% vir huishoudelike, 50% vir besproeiing en 15% vir nywerhede is in plek. Oor die algemeen word beperkings nagekom.

Ander KZN damme wat laag is:

Klipfonteindam staan op 10,4% en is laer met 0,5%,  Hluhluwe is op met 0,1% en is nou 20,9% en Goedertrouw is op met 18,2%. Die stabilisering van hierdie damvlakke is as gevolg van die kus se reën die afgelope week. Die huidige beperkings vir die Goedertrouwdam sal op 15% vir nywerhede, 40% huishoudelik en 80% besproeiing bly.

Oranjerivier:

Die Gariepdam staan op 47,4% met ‘n afname van 0,9% en die Vanderkloofdam is op 60,7% met ‘n afname van 0,9%. Waterbeperkings van 10% vir stedelike- en 15% vir besproeiingsgebruik, insluitende oorplasings uit die Oranjerivier, is ingestel.

Polokwane-stelsel:

Daar is twee damme met ‘n afname van 0,8% en staan tans op 28,3%. Waterbeperkings van 20% is in plek.

Crocodile west-stelsel:

Daar is ses damme wat Pretoria, Madibeng en Rustenburg dien. ‘n Afname van 0,3% het plaasgevind en die stelsel staan op 79,8%. Die stelsel was op 77,2% dieselfde tyd verlede jaar.

Bloemfontein-stelsel:

Vier damme dien hoofsaaklik die groter Bloemfontein. Die week het dit verhoog met 0,8% en staan dit op 35,5% teenoor die 30,1% van hierdie tyd verlede jaar. Die Welbedacht-dam is laer met 13,3% en staan op 110%. Dit is as gevolg van reën in die gebied. Waterbeperkings van 30% vir stedelike- en 75% vir besproeiingsgebruik is in plek. Besproeiingsbeperkings van 100% is vir water uit die Lesotho Hoogland gestel.

Bron: Departement van Water en Sanitasie

Foto: Gariepdam