Om binne tien jaar ‘n wyn vanaf die stok tot die bottel te lewer is nie maklik nie. Maar dit is moontlik met die regte ondersteuningsnetwerk: Dit het Akkedisberg Boerdery op die wynplaas Raka in die Kleinriviervallei tussen Caledon en Stanford in die Overberg van die Wes-Kaap bewys.

Tien jaar nadat die Akkedisberg Werkerstrust tot stand gekom het, is hulle eerste wyn van druiwe uit hulle eie wingerd bekendgestel: Southern Treasures Pinotage 2021.

Bemagtigingsprojek

Vandat Piet Dreyer die plaas in 1982 gekoop het en die sitrusboorde met wingerd vervang en ‘n kelder gebou het, was dit sy ideaal om ‘n bemagtigingsprojek vir sy werkers te skep. In 2013 het hy en sy vrou Elna twintig hektaar van die familieplaas Raka vir ‘n huurtydperk van minstens dertig jaar tot die beskikking van hulle twintig werknemers gestel.

Josef Dreyer, hulle seun (38) het op Raka grootgeword en na skool aan Elsenburg studeer. Hy het die wynmakery in 2007 by sy pa oorgeneem en hy en sy vrou Madelize en hul dogter Anel  woon op die plaas waar Josef die wynmakery voortsit.

Eerste wingerde

Akkedisberg Boerdery (Edms) Bpk het die volgende jaar tot stand gekom en ses verskillende druifkultivars op 16 van die 20 hektaar aan te plant. Die kultivars sluit Pinotage, Cabernet Franc, Sangiovese, Merlot, Malbec en Cabernet Sauvignon in.

Druiwe word te koop aan wynkelders gebied op die beginsel dat Raka die eerste reg van weiering het. So kan Akkedisberg Boerdery altyd die hoogste prys vir hul druiwe beding.

Die eerste druiwe is aan Raka-wyne verkoop, maar teen 2019 was hulle gereed en gretig om hulle eie wyn te produseer. Tien jaar nadat die projek begin het kon hulle in  Mei verlede jaar met groot trots die eerste wyn wat met druiwe uit hulle eie wingerd gemaak is bekend stel: Southern Treasures Pinotage 2021.

Die wyn, waarvan daar net 5033 bottels is en by Raka en ‘n paar uitsoek boetiek wynwinkels beskikbaar is, het uit die staanspoor positiewe kommentaar ontlok. Die wyn “vrugtige geure met ‘n komplekse neus van ryp kersie, braambessie, pruim en ligte sweempies eikehout”, het dubbelgoud in die South African National Wine Challenge 2023 se Top 100 ontvang, en John Platter het dit vier sterre gegee.

Ondersteuningsnetwerk

Akkedisberg Boerdery se sukses staan op sterk bene. Die belangrikste is die sterk ondersteuningsnetwerk wat die Dreyers van Raka Wyne, die Wes-Kaap Departement van Landbou, die bedryfsliggaam Vinpro en Suid-Afrikaanse Wynbedryf-transformasie-eenheid (SAWITU) insluit.

“Ons is dankbaar vir die Dreyers vir hulle ondersteuning en bystand: Vir elke tree wat ons gee is hulle 100% agter ons,” sê Christel Moses, wat saam met Mariette Moos direkteure van Akkedisberg Boerdery is. “Hulle het die grond, opleiding en finansiële ondersteuning verskaf wat ons nodig gehad het om te begin. Hulle wou ons bemagtig om vir ons geleenthede te gee om groter drome na te streef.”

Josef se mentorskap in terme van sake-ontwikkeling en -opleiding,  marktoegang, korporatiewe bestuur en  finansiële bestuur, dra verder by tot hulle sukses.

Volgens Josef is die belangrikste om sy werkers te bemagtig deur vir hulle die nodige kundigheid en vaardigheid aan hulle oor te dra.

Akkedisberg Boerdery bestaan naas Raka. “Ek sou nie die projek op my eie kon bekostig nie,” sê Josef. “Die Wes-Kaapse en nasionale regering het die meeste van die geld beskikbaar gestel. SAWITU help ook met befondsing, mentorskap en leiding.

“My bydrae is my tyd en my liefde vir ons gemeenskap – mens kan nie net sit en wag en hoop iets gebeur nie. Maar die belangrikste is die mense se bereidwilligheid om die projek te bedryf en eienaarskap daarvan te neem: mense soos Christel en Mariëtte..”

Die Dreyers het gehelp dat hulle in 2014 by Vinpro kon aanklop vir finansiering vir die wingerd. Met Vinpro se hulp kon hulle die eerste wingerde in 2015 aanplant.

Die Wes-Kaapse Departement van landbou en die nasionale regering het die meeste van die befondsing verskaf waarmee ‘n besproeiingstelsel aangelê is.  Die Departement het ook ‘n trekker, bakkie en plaaswerktuie tot hulle beskikking gestel.

“Vir ‘n inisiatief soos hierdie is befondsing belangrik om die handelsmerk en onderneming te ontwikkel,” sê Christel. “Die fondse is aangewend vir ons wingerde, wat alles insluit van die aankoop van wingerdstokke en pale, plant, spuit, water en elektrisiteit, trekkers, brandstof, en meer, asook vir ons wyn, van die bottels tot etikette en bemarkingsmateriaal.”

“Sonder die befondsing van Landboudepartement en die bystand van Vinpro, SAWITU en die Dreyer-familie, sou ons nie die wyn kon produseer nie. Elkeen het ‘n baie groot rol in ons lewens gespeel, en daarvoor is ons dankbaar.”

 

Werk saam met die natuur

Die grond in die Kleinriviervallei tussen die Akkedisberg en die see bestaan uit verweerde Tafelberg-sandsteen en skalie. Die gemiddelde jaarlikse winterreënval is  480mm, waarvan 70% van Mei tot Augustus val. Hulle besproeiingsdamme word met bergwater opgevul vir besproeiing in die somer.

Die klimaat is Mediterreens met warm somers en koeler nagte en weens die see en die ligging van die berg en klowe trek daar altyd ‘n luggie.

“Al die werkers is in Raka se diens en werk op die plaas vir Raka en vir Akkedisberg,” verduidelik Christel. “Die meeste van ons werk in Raka en Akkedisberg se wingerde. Parstyd pluk ons by Raka en in ons eie wingerd – ons ure word opgeskryf wanneer ons in ons eie wingerd begin werk.”

Christel (43) werk die afgelope agt jaar by Raka in die proelokaal waar sy wynproe-geleenthede aanbied, help met wynverkope en administrasie. “Ons projek is besig met bemarking en ons wag op verdere opleiding te ondergaan en die webtuiste uit te brei.”

Mariette (49) en haar man Andrew is al 21 jaar op Raka. Sy het in die Boland grootgeword en van die ouderdom van 16 jaar in ‘n wingerd begin werk. Haar man Andrew is Josef se assistent in die kelder, waar Akkedisberg se wyn ook onder Josef se wakende oog gemaak word.

“Ons gebruik ook Raka se bottel- en etiketmasjiene, en Raka gee vir ons stoorplek,” verduidelik Christel. “Ons gebruik nou nog Raka se vate, maar ons het aansoek gedoen vir befondsing om ons eie vate aan te skaf.”

Southern Treasures

Southern Treasures verwys na almal wat ‘n kosbare bydrae gelewer het om hier naby die suidelikste punt van Afrika ‘n droom te laat waar word.

“Die opbrengs van die verkoop van Southern Treasures sal die families van die organisasie ondersteun om lewensbestaan te verbeter, hoop vir die gesinne te skep en ook om geleenthede vir die families te befonds om sodoende ‘n gesonde gemeenskap te skep.

“Ons toekomsplanne is om ons wyne van al ons kultivars te produseer,” sê Christel.  “Ons wil ook ons naam, logo en webwerf ontwikkel en ons kliënte identifiseer. Omdat ons besigheid nog redelik nuut is, wil ons graag meer ondervinding en opleiding ontvang, veral in bemarking, ons wil graag saam met die besigheid groei en bykomende verantwoordelikhede aanvaar.”

Die inkomste uit die wyn word nou gebruik op die laaste vyf hektaar wat nog nie in produksie is nie. “Sodra die hele 16 hektaar in produksie is en verkope toeneem, sal ons dividend kan verklaar.”

Christel sê haar kollegas is toegewyd en werk baie hard om naam in die wynbedryf te maak. “Die bekendstelling en die toekennings by die Suid-Afrikaanse National Wine Challenge 2023 was net die begin van ons reis om hierdie doelwit te bereik.”

Ook Wes-Kaap se sukses

Dr Ivan Meyer, Wes-Kaapse minister van landbou het die plaas onlangs besoek en hy meen Akkedisberg Boerdery is ‘n sprekende voorbeeld van die sukses wat die Wes-Kaapse grondhervormingprojekte behaal.

“Ons navorsing bewys dat grondhervorming net suksesvol kan wees as die ons ontwikkelende boere ‘n vorm van besitreg, kapitaal, passievolle, hardwerkende begunstigdes, mentors en ‘n produksie-insetbelegging het. ‘n Langtermyn huurooreenkoms maak dit vir hardwerkende agri-preneurs moontlik om befondsing te kry.”

Kontak Christel by 028-341-0676 of stuur ‘n e-pos aan info@southerntreasureswine.co.za

Bronverwysings

Akkedisberg Mountain Pass. South African History Online

https://www.sahistory.org.za/place/akkedisberg-mountain-pass

Akkedisberg Boerdery launches its first wine: Southern Treasures Pinotage 2021. (2023) Restaurants.co.za

https://www.restaurants.co.za/news/akkedisberg-boerdery-launches-its-first-wine-southern-treasures-pinotage-2021